Yine bi’ gün bilgisayar başında oturuyorum, bir mesaj geldi. “Ayşe tatile çıksın” Yok yok o başka konuydu yaa karıştırdım :) Dur baştan alıyorum. Yine bi’ gün bilgisayar başında oturuyorum Ayşe’den bir mesaj geldi. Hakan bizim bullarda Şivlilik var gelip çekmek ister misin? diye…Evet çocuklar şimdi hep bir ağızdan

En son hatırladığım encükleşme (bkz. Kaman Gezi Rehberi) kelimesinden sonra en çok dikkatimi çeken kelime olmuştu bu Şivlilik. Bi’ anda nedir bu Şivlilik? yenir mi içilir mi, nerede olur, nasıl olur gibi onlarca deli soru belirdi aklımda. E davet de var bir çekergezerin yeri kumandanının yanıdır. Dur o da başka konuydu di mi? Bir çekergezerin görevi yeni yerler, kültürler keşfedip onların fotoğraflarını çekmektir. E tabii davet de edilmişsin, üzerine de bi’ yazı yazarsam tadından yenmez diye düşündüm.La yürü gidek olum la şivlilik mivlilik yok burda 

Siz de davet edin, bana rehberlik edin, gezdirin, sizin de kültürünüze bir katkınız, anlarınız ve fotoğraflarınız olsun. Evet bu seferki bahanemiz Şivlilik olsun dedim ve yollara düştüm. Öncelikle bu şivlilik nedir, ne değildir ona bi’ açıklık getirelim.

Şivlilik Nedir?

Şivlilik kelime anlamı TDK’nda geçmiyor fakat bulduğum bir kaynakta “Hazreti Muhammed’in ana karnına düştüğü sayılan günde çocuklara dağıtılan çerez.” şeklinde bir tarife rastladım.  “Şivlilik, Konya’da Hicri takvime göre üç ayların başlangıcı olan recep ayının ilk perşembesini cumaya bağlayan gecede ve Regaip Kandili sabahı çocuklarca yapılan kandil kutlama geleneğidir.” şeklinde tarif etmiş Kültür Bakanlığımız Sonunda şivlilik verecek çocukları bulduk

Ayrıca Osmanlı Devleti döneminde padişah II. Selim’den (1566-1574) itibaren devam eden bir gelenek olduğu da belirtiliyor aynı kaynakta. Aslına bakarsanız daha neler neler yazmış sevgili bakanlığımız bu gelenek hakkında da, her değerimizde olduğu gibi Şivlilik geleneğimizi de oldukça değiştirmişiz. Tabii bu değişim günün şartlarına uymak için mutlak gerekli. Şimdi sabahın yedisinde çocuk sıcak yatağından kalksın, üzerini giyinsin, torbasını alsın gitsin komşunun kapısını çalsın. Komşu teyze de ona kırık leblebi versin. Yok artık. Hangi çocuk bunu kabul eder.Abıla sen de mi şivlilik bekliyon

İşin güzel tarafı ise bunun öyle ya da böyle hala devam ediyor olması ve sadece Konya’ya özel bir gelenek olması. Keşke bu güzelim gelenek bütün Türkiye’de yapılsa ve o gülümseme, sevinç, mutluluk ve heyecanı her çocuk tadabilse. Ben kültür bakanı olsam kesin bunu yaygınlaştırmak için girişimde bulunurdum. İç ses “Buradan sayın bakana sesleniyorum. Genelleştir bunu bütün ülkede, bi’ de o gün okulları tatil yap, yemin ediyorum aciip prim yaparsın”

Bu bisikletler teee benim çocukluğumda bilem vardı

Bi’ düşünsenize… Çocuksunuz ve senede bir gün istediğiniz kapıyı çalıp onlardan şivlilik isteyebileceksiniz ve o gün istediğiniz kadar cips, çikolata, şeker vb. abur cubur ne varsa yiyebileceksiniz. Bir günlüğüne de olsa çocuklar çok mutlu olacak. İnanın ben o mutluluğu çocukların yüzlerinde görebildim.

Şivlilik Nasıl Kutlandı?

Şimdi bu konuda bilgi almak için internete yazarsanız her yerde klişeleşmiş birbirinin kopyası bilgiler bulacaksınız. Ama bende öyle mi? Elbette hayır. Çünkü ben gittim, yaşadım, çektim, yazdım. Gelelim tecrübelere; Getirin bakim len ni gada topladınız?

Konya’da Şivlilik normalde bir hafta öncesinden başlarmış. Çocuklar ellerinde davul, trampet, kaval, zurna ellerine ne geçerse gürültü çıkararak sokaklarda dolaşır, Şivliliğin yaklaştığını haber ederlermiş. Şimdilerde insanların o kadar vakit ayırmasını beklemek biraz mantıksız geliyor elbette ama yine de bir gün öncesinden başlıyor.Böylesine bir heyecanı hiç görmemiştim çocuklarda

Şahit olduğum ilk belirtiler hava kararmasına yakın atılan havai fişeklerin sesi oldu. Öncelikle bu kadar yoğun şekilde atılması başka bir kutlama mı var acaba şeklinde düşünmeme sebep olsa da, bunun Şivlilik etkinliğinin bir parçası olduğunu anlamam o kadar da uzun sürmedi.Halka tatlısı sandım simit çıktı

Etkinliğin ilk belirtileri güzel manzaralar vermeye başlamıştı bile fakat bir sonraki aşaması beni biraz üzdü desem yalan olmaz. Şimdi havai fişekler atılıyor güzel, hava iyice kararmaya başlıyor, insanlar dilek fenerlerinin salınacağı mekana doğru akın akın gitmeye devam ediyor, bu da güzel de havada öylesine geniz yakıcı bir yanık kokusu yayılmaya başlıyor ki anlatamam. Görüş mesafesi azalıyor, nefes almak zorlaşıyor hatta hepsini geçtim sanki 25000 ISO kullanmışım gibi fotoğraflarda etki yaratıyor.Hatta şu havada gördüğünüz pus tam olarak ona ait 

Dedim ki herhalde Konya’da doğalgaz henüz tam yayılmamış ve kömür kullanımından kaynaklı akşamları böyle oluyor. Etkinlik bitip de otele döndüğümde el yüz yıkamak için lavaboyı kullanmamla gördüğüm manzara karşsında şok olmam bir oldu. Elimden, yüzümden ve burnumdan akan su hayatımda görmediğim kadar siyahtı. Meğersem hava kararınca yakılan araba lastikleri öylesine yoğun bir hava kirliliği yapmış ki göz gözü görmüyormuş.Yaş sınırı yok bu şivlilikte 

Lastik yakarak üzerlerinden atlamak, etrafında eğlenmek, koşuşturmak Şivlilik geleneğinin bir parçasıymış. Ne yapalım… Bir günlük katlandık artık. Aslına bakarsanız dilek fenerlerinin havada salınmaları ve göğe yükselmelerini seyretmeye başlayınca bu olumsuzluğu da unuttuğumu söyleyebilirim.Bu kadar ilgi göreceğini tahmin etmezdim aslında

Şivlilik Ne Zaman Kutlanır?

Konya’da Şivlilik ne zaman kutlanıra gelince… Regaip Kandilinden bir gece önce akşam saatlerinde belirlenen bir mekanda insanların toplanarak dilek feneri yakmasıyla başlıyor. Bu dilek fenerleri yaratıcı girişimciler tarafında şenlik alanında 5 liraya satılıyor. Fenerlerin yapısından mı dersiniz, kalitesinden mi dersiniz bilmiyorum ama her beş fenerden dört tanesi havalanmıyordu. 7’den 77’ye

Dilek feneri uçurmak için gelenlerin sayısı oldukça fazlaydı. Her sene bu şekilde bir katılım oluyor mu bilemiyorum ama bu seneki etkinlik alanında adım atılacak yer yoktu. Amaç fotoğraf olunca da bu biraz dezavantajlı bir durum halini aldı. Kulak misafir olduğum bir başka bilgi de önceki senelerin daha kalabalık olduğu, bu sene ise corona virüs sebebiyle insanların daha temkinli olmalarından kaynaklandığıydı. (Bu yazıyı kaleme aldığım zamanlarda henüz virüs ciddiye alınmıyordu ülkemizde) Valla 20 Gün sonra olsaydı kesin iptal olurdu corona sebebiyle

Dilek fenerleri uçurulduktan sonra insanlar evlerine dağılıyorlar. Regaip kandili sabahı saat yediden itibaren Konya sokakları ellerinde bir torbayla dolaşan, sevimli, enerjik, mutlu, cıvıl cıvıl çocuklarla doluyor. Önceki akşam aslında çıkmak istememiştim. Sabahın köründe kim çıkacak fotoğraf çekmeye, çocuk falan da olmaz zaten diye düşünmedim de değil ama iyi ki de üşengeçliğime kanıp gitmemezlik etmemişim. Sokaklarda tahmin edemeyeceğiniz kadar çocuk vardı ki, bu gerçek olamaz dedirtti.İyi ki çıkmışım sabahın köründe

Bir yaş sınırı yoktu gördüğüm kadarıyla. Bebek arabasındaki çocuktan, 18 yaşına kadar gençler görmek mümkündü. Ha elbette daha fazlası da vardı. Onlar da çocuklarının ellerinden tutup Şivlilik toplamaya çıkarmış anne babalardı. Sitelerde oturanlar tek başlarına dolaşırken mahalle aralarında dolaşan çocuklar daha temkinli görünüyorlardı. Elbette mahalle aralarındakiler çok daha doğal ve hayatlarından memnun gibiydiler.Tabii bu sadece benim görebildiğim sokaklar

Regaip gecesinin sabahı ellerine birer torba alan çocuklar kapıları çalmadan içeriye girerler ve şu maniyi söylerlermiş;   Şivli şivli şişirmiş,  Erken kalkan pişirmiş,  İki çörek bir börek,  Bize namazlık gerek. Şivliliiiiik… Ama hayat devam ediyordu

Burada kapıları çalmadan kısmına dikkat çekmek istiyorum. Şu anda böyle bir uygulama yok elbette ama tarihe bu şekilde geçtiğine göre demek ki eskiden teklifsiz içeri girmek normal karşılanan bir olaymış. Aslında bir samimiyet göstergesi olarak da düşünülebilir. Manide geçen iki çörek bir börek de anladığım kadarıyla pişi ya da bişi olarak bildiğimiz hamur kızartmasına gönderme yapıyor.Bu kız “Görürsem eğer telife girer, isterim ben” demişti. Umarım görmez

Tabii Şivlilik her zaman tatil gününe denk gelmiyor. Resmi olarak okullar tatil edilmese de o gün okula giden çocuk olmazmış. Bu hem veliler, hem çocuklar, hem de öğretmenler tarafından kanıksanmış bir durum haline gelmiş. Oysa ki valilik kararıyla okulların bir gün tatil edilmiş olması çok daha mantıklı bir hareket olurdu. Hem böylelikle gelenek daha da bir resmiyet kazanmış sayılırdı. Hey gidi gençlik hey

Kandil sabahı ellerinde poşetlerle yollara düşen çocukların sizlerin de tahmin edebileceği üzere en uğrak noktaları tabii ki mahalle bakkalları. Çünkü bakkal amcanın verebilecek çok şivliliği var ve dükkanın önü şivlilik dolu. Denk geldiğim bir çocuk grubunun, olayı biraz abartıp bakkalı yağmalarcasına hunharca şivlilik istemelerine bile naif bi’ şekilde karşılık veren mahalle bakkalını canı gönülden kutluyorum. Zira çocukların elinden zor kurtardık adamın mallarını.O çocukların arasına bakkal amca var bi kerem

Tabii bu arada Ahmet abiye de değinmeden geçmek olmaz. Zevk bisikletin sahibi torun Ahmet, arabayla dükkanının fotoğrafını çektiğimi görünce hemen kapıyı aralayıp endişeli gözlerle önce beni bi’r güzel süzdü. Sonrasında cesaretini toplayıp yanıma geldi. Siz hayırdır ne çekiyonuz? Evet bu soru asla değişmez. “Ne çekiyonuz” Tabii anlattım sonrasında anlaştık, kaynaştık o sırada dede Ahmet geldi.Asayiş ber kemal

Hemen sohbete katıldı. “Hele geçen sene görseydiniz 500 tane şivlilik dağıttım. Eskiden var ya yetiştiremezdim. Yetiştiremediğim gibi şeker de bulamazdım. Şimdi nerdeeee” diye girdi muhabbete. Bir de öğrendim ki dükkanı torunun üzerine yapmış. Onu da gururla anlattı bana. Torun da hakkını veriyor hani yalan yok. Güzel insanların güzel hikayelerini dinlemek heyecan vericiydi.Dağıt şivlilikleri Ahmet abi :)

İnsan düşünmeden de edemiyor. Böylesine anlamlı ve 500 yıl öncesinden gelen geleneğin adı bir şekerlemeye verilse olmaz mıydı? Bence çok güzel olurdu. Şivlilik şekerleme. Umarım yıllar boyunca çocuklarımızın söylerken gözlerinin içi güldüğü bir bayram olarak kalmaya devam eder.Çok keyif aldım fotoğraf çekmekten 

Siz de Şivlilik dediğiniz günlerden aklınızda kalan ve paylaşmak istediklerinizi altta bulunan yorum kısmına yazarsanız, yeni nesillerin aklına gelip de aradıklarında bu bilgilere ulaşmalarını sağlamış oluruz.

 Cadılar bayramı olsa beğenirdiniz di mi :)))

Şivliliiiiiiik