Yılkı Atları Kayseri Hörmetçi Köyü

Özgür olmak gibi bir istekleri yoktu; arabaya koşulsalar, taşımakta zorlandıkları yüklerin altına sokulsalar da sıcak bir yuvanın huzuru onlara yetiyordu. Çünkü onlar bu evlerde doğmuş, dünyaya gözlerini bu evlerde açmışlardı. Soydaşlarının umarsızca, o tepe senin bu vadi benim, özgürce dolaştıklarını düşünüp heves ediyorlardı belki de. Ama yok! Burası onların yuvasıydı, sırtına da binseler, yüklerini de taşıtsalar bu insanlar onların ailesiydi.Kızıl

Sahipleri de istemezdi elbet onlardan ayrılmayı. Belki çocuklarıyla birlikte büyütmüş; ateşten daha kızıl ya da ak köpükten daha beyaz yeleleri uzadıkça, çocuklarının saçlarını okşar gibi okşamışlardı. Beslemiş, korumuş, emeğinden yararlanmış, belki bir gereklilikle, ama daha çok da bir vefa borcuyla onları sahiplenmişlerdi.İtaatkar Yılkı Atları

Sahibinin, bakımından, masrafından, zahmetinden yüksündüğü, gocunduğu, ya da bazen istemeden de olsa güç yetiremediği bir atı, bir kış vaktinde, -belki sağ kalır eğer müstehak ise yaşamaya diye ; doğaya, kaderine, boşluğa salması ile ”yitik at” olmaya aday mahzun hayvanların adıdır bu. YILKI ATI…Sadık yılkı atları

İhanet mi?

Yaşlanıp iş göremez duruma düşen, bakımı masrafı istenmeyen bir yüke dönüşen, gönülsüzce de olsa sahibi tarafından doğanın merhametine, açlığa, susuzluğa acı soğuklara bir bakıma ölüme terk edilen atların hikayesidir bu. Doğup büyüdüğü köyün kilometrelerce uzağına, daha önce hiç bilmediği bir coğrafyaya. Terk edileceğini anlamış mıdır bilinmez, bi şeylerin yanlış olduğunun farkındadır yılkı.Sadık dostlar… Yılkı atları ve köpekler

Yoksulluk tek neden değildi elbette ama en önemli nedenlerden biriydi. Bir yılkı atının terk ediliş anı geldi gözümün önüne. Gitmekten başka çaresi yoktur, bütün doğa ıssızlaşır, emin değildir terk edildiğinden, kararsız adımlar atar ama geri çağıran da yoktur onu. İşte o an terk edilmiştir. Evet özgürdür artık. Yanlış zamanda gelen özgürlüğün bir anlamı var mıdır? Artık her yer ıssız her yer ürkütücüdür.  Artık önlerinde ne saman, ne arpa, ne de sıcak bir ahır var. Onlar ayak ve burunlarıya karı kazıp çıkardıkları keven/geven otunu yiyerek hayatta kalmaya çalışırlar.Yılkı atları

Aslında Yılkı;

Yılkı atı ne demek. Neden yılkı atı denmiştir. Yılkı atçılıkta kullanılan bir tabir, bir yetiştirme biçimidir. Gecesi gündüzü dışarıda geçen atların bir yetiştirme modelidir yılkı tarzı. Yılkı atları tabiat şartlarına çok dayanıklı atlardır. Bunlar tamamen otlarla beslendiğinden karınları sarkık olur. Hatta fotoğrafladığım atlarda da dikkatimi çekmişti bu durum ama ben hamile olduklarını düşünmüştüm ve şaşırmıştım. Amma da çok at hamile diye :)Bu fotoğrafıma Yılkı atları hikayesinin özeti diyorum…

Bu atlar zamanında insanların her türlü kullanıp, yaşlandıklarında ve iş göremez hale geldiklerinde meraya bıraktığı atlardır. Normalde evcil olan bu atlar zamanla yabanileşmişlerdir. Artık yanlarına yaklaşmak imkansız hale gelmiştir. Dağlarda 15-20 li gruplar (öğrek de denmektedir)  halinde dolaşırlar. Önceleri uyum sürecinde tek başlarına dolaştıkları zamanlarda, vahşi doğadaki yırtıcılara karşı savunmasız olduklarını anlayan atlar, iç güdüsel olarak toplu halde yaşamaya başlamışlar.Yılkı atları ve kurtlar

Neden hep ayaktalar?

Atlar hep ayaktadır. Hep ayakta görürüz. Hatta haftalarca yatmadan ayakta durup yol yaparlar. Bilim insanları atların ayakta daha az enerji harcadıklarını belirtiyor. Yattıklarında da ya hastadır ya da doğum yapıyordur. Vücudunun büyüklüğünden kaynaklıdır doğar doğmaz ayağa kalkıp ölene kadar ayakta durmaları. Yattıkları zaman rahat nefes alamazlar. Ölene dek ayakta durabilmek için dizlerini kilitleyebilirler. Dinlenirken kıpırdamazlar, nefes alışları yavaşlar, göz kapakları aşağı düşer yarım bir uyku halidir bu. Bir gün boyunca hiç su içmeden yol alabilirler şeklindeki bilgileri de paylaşayım burada. Belki birinin işine yarar :)Run Feral Run… Çok mu ince oldu acep :)

Yeni öğrendiğim bir bilgi daha paylaşayım. Atın erkeğine aygır, dişisine kısrak, yumurtalıkları alınmış olanına beygir deniliyormuş. Beygiri bilmiyordum açıkçası. Yeni bir bilgi öğrenmiş oldum. Yağız, al, beyaz, doru, kula, kır ve boz olarak renklerine göre de sınıflandırılıyor. 20-30 senelik ömürleri olan atlar insanlara hizmet eden hayvanların en kabiliyetlisi ve kıymetlisidir. At cesur ve atılgan olduğu gibi sahibine son derece itaatkardır. Her durumda sahibini memnun etmeye programlanmıştır sanki. Yorgunluğuna bakmaksızın kendini çatlatmak pahasına da olsa olanca gayret ve kuvvetini itaat uğruna sarf eder. Çekimler esnasında lider atın koşmaktan kan ter içinde kaldığını görüp üzülmüştüm :(Gel de kadraj ayarla burda :) Onlar koşmaktan ben tırsmaktan kan ter içinde kalmış olabilirim

Ulaştığım en güzel bilgilerden biridir şu cümle. “Dünyanın en gelişmiş sezgilerine sahiptirler. Tehlikeyi anında hissederler ama yine de ilk tepkileri uzlaşmacı tavırları olur. Tehlikeyle aralarına mesafe koymak birinci yaklaşımlarıdır. Tehlike onlardan uzak kaldığı sürece.” Resmen bir hayat felsefesi. Umarım bu felsefeyi benimsemiş insanların çok olduğu ortamlarda bulunurum hep.Uzlaşmacı yılkı atları

Nerede bu yılkılar?

Yılkı atlarının Anadolu’da Manisa Spil Dağı ve Yunt Dağı, Muş, Kayseri Erciyes Dağı etekleri, Karaman, Dinek, Karacaören, Madenşehri, Üçkuyu ve Karadağ köyleri ve Afyon Sorkun Çamoğlu Köyü Kocayayla, gruplar halinde görüldüğü yerlermiş. Bir zamanlar yaşamımızın bir parçası olan yılkı atları şimdi vahşi doğanın bir parçası olmuş.

Ama günümüzde bu atların görsel şöleni insanları bu bölgelere çekmeye başlıyor. Yerel yöneticiler de bu durumu turizme kazandırmak için girişimde bulunuyorlar ve ortaya bir yılkı turizmi çıkıyor. Dünyanın diğer ülkelerinde de yılkı atları varmış. Moğolistan, Amerika, Avusturalya.Şahlanan yılkı atı ve cowboy :)

Kayseri bölgesi ve civarı kapadokya olarak adlandırılır. Kapadokya güzel atlar diyarı anlamına gelmektedir. 1920 li yıllarda bunların sayısı 16 bin civarındayken şu anda yok olma seviyesinde. Bu ordunun at ihtiyacının kaybolması paralelinde yok olmaya başlamış ve talep olmayınca da kimse yetiştirmek istememiş. Terk edilmeye başlanmış. Yani dağlara salınmış. Asker araç kullanmaya, çiftçi biçer döver kullanmaya başlayınca ihtiyaç kalmıyor demek. İşimiz bitince onları kaderine terk mi etmeliydik?!Özgürlüğe koşan yılkılar

Umarım bir kez daha ihanet etmeyip hayata kalmayı başaran bu yılkı atlarına gerekli değeri verebiliriz. Zira yabancı turistlerin bu atlarla birlikte bir hafta geçirebilmek için servet harcadıkları, bu atlara hak ettikleri değeri verdiklerini gördükçe bir umut beliriyor içimde. Umarım siyasiler de bu duruma bir el atıp bu hazineleri turizme kazandırmak için ellerinden geleni yaparlar.Bulutsuz yılkı mı olurmuş :) Hörmetçi Köyü

1857 tarihli bir belgede “yük beygirlerinin haftada bir gün tatilleri vardır. Cuma günleri çalıştırılmaları yasaktır. Hayvanlara aşırı yükten ızdırap veren insanlara aynı yük taşıtıp cezalandırılacaktır” zihniyetinden, tarlalarına zarar verdikleri gerekçesiyle atları yok etme ve devlet eliyle kısırlaştırılması seviyesine ilerlemiştir insanlık 150 yılda. Alkışlıyorum…

Gezi yazıları ve fotoğraflar için siteme abone olabilirsiniz. Yılkı Atları gezi yazısı için görüş ve taleplerinizi aşağıdaki yorum bölümüne yazarak bana ulaşabilirsiniz.

Son gezi yazılarım